Նոր վեպ. ձևով ու բովանդակությամբ հեղափոխական ֆեմինիստական ստեղծագործություն

Անցյալ շաբաթ «Նարեկացի» մշակութային կենտրոնում մի գրքի շնորհանդես էր, որ հայ գրականության մեջ հեղափոխական կարելի է համարել:

30-ամյա Շուշան Ավագյանի «Գիրք անվերնագիր» վեպը նորություն է և’ թեմայով, և’ կառուցվածքով:

Առաջին անգամ հայ ընթերցողին է ներկայացվում ֆեմինիստական գաղափարներով հագեցած գրական ստեղծագործություն, որում «հանդուգն աղջիկները փնտրում են իրենց հանդուգն մայրերին»: Ճիշտ է, 20-րդ դարի սկզբին ֆեմինիստական թեմաներով բանաստեղծություններ է գրել Շուշանիկ Կուրղինյանը, բայց դրանք գրականագիտությունը մոռացության է մատնել: Անցյալ տարի Շուշան Ավագյանը հրատարակեց Կուրղինյանի ֆեմինիստական բանաստեղծությունները հայերեն և անգլերեն (տես`հարակից ակնարկը):

Այս վեպը վերականգնում է հայ կին մտավորականների ընդհատված կապը: Հերոսներից երկուսը մոռացության մատնված գրող կանայք են` Կուրղինյանը և 1941 թվականին բանտում սպանված արձակագիր Զապել Եսայանը: Մյուս երկուսը նրանց փնտրող ժամանակակիցներն են` Լառան և հեղինակը: Վեպը չունի սյուժե, որ նորություն է հայ գրականության մեջ, այն բաղկացած է ֆրագմենտներից, որոնց ներքին կապը պետք է կարողանա գտնել ընթերցողը:

Կուրղինյանի վերադարձը. 100 տարով առաջ թե հետ՝ ի՞նչ կա որ

Խորհրդային դպրոցն ավարտածները հիշում են Շուշանիկ Կուրղինյանի «Բանվորները» բանաստեղծությունը, որ անգիր էին հանձնարարում.

Այդ մենք ենք գալիս՝
Մաշված բաճկոններ, յուղոտ ու մրոտ,
Տրորված գդակ, աղտոտ մազերով…

Չկա Սովետը, ու նրա հետ դպրոցական ծրագրերից ջնջվեց Կուրղինյանը: Այսօր հարցնում ես պատանուն՝ անցե՞լ եք Կուրղինյան, պատասխանում է՝ ո՞վ է նա: Շուշանիկ Կուրղինյանի անունը մնացել է միայն ավագ սերնդի դպրոցական հիշողություններում՝ որպես սովետական պրոպագանդայի հետք, որպես պրոլետարական բանաստեղծուհի: