Ուր է վրացական թեյը. վրացական տնտեսության հինգ ուղղությունները քանդվում են

Բաշոբա գյուզում համշենուհին թեյի սերմերն է հավաքում

Թեյ: Հոպայում մի խանութում էրկու րոպե ավել մնաս, թեյ են հյուրասիրում, թեյ, թեյ, թեյ: «Շենո, օրը քանի՞ բաժակ թեյ ես խմում»,-հարցնում եմ Ուստաբաշ ռեստորանի տիրոջը, «քառասուն»: Թեյը մուգ` հաստ հետույքով ու բարակիրան կնոջ մարմնով բաժակներում` հաճելի դառնությամբ, որ բերանդ կծվում է: Ու միայն  թուրքական թեյ, խանութները իրար խառնես ուրիշ երկրի թեյ չես ճարի: Թուրքական ծովափով ձգվում են թեյի պլանտացիաները: Հազարավոր մարդկանց հիմնական եկամտի աղբյուրը դարձել է թեյը:

«Շատ համով ա, ու ոնց որ մանկությունս հիշացնի»,-Երևան բերածս «Համշեն օրգանիկ» թեյը խմելուց հետո ասեց Արևիկը: Ճիշտ-ճիշտ, սովետական տարիներին վրացական թեյի համը, մի փոքր ավելի համեղ: Վրացականն էլ էր համեղ, բայց տարիների ընթացքում ինչ որ փոխվեց, որակը ընկավ ու թուրքականը իմ մանկության տարիների վրացական լավ թեյի համը վերադարձրեց: Տասերկու-տասներեք տարեկան էի, հերս կանչում էր` «Թեյ չխմե՞նք»,-ու ես թռնում էի խոհանոց թեյնիկի մեջ լիքը, մի չորս-հինգ գդալ թեյ լցնում, եռացրած ջուրը վրան, փաթաթում շորով, կամ դնում թույլ կրակին կամ էլ եռացող մեծ թեյնիկի վրա, որ դամ պահվի, հետո մուգ թեյը լցնում երեք բաժակ, մատուցում  հորս, ախպորս, ինձ ու խոսում-խոսում-խոսում, կրկին թեյ լցնում ու էլի խոսում մինչև մեկը-երկուսը-երեքը մինչև մամաս չգար ու չասեր` հերիք չի՞ էս տղաներին թունավորես:

Թիֆլիսյան կոնֆերանս. թուրքական հայաֆոբիայի հիշատակումը մարեց հայ-ադրբեջանցի ջերմությունը

ես, Հասմիկը, Վահեն

«Слово անձրև что означает по грузински?»,- հարցնում եմ Ալեքսին: «Дрочить. а по армянски?»: «Дождь. Значит, когда дождь идет небо дрочит на нас»: Սա եղավ կովկասյան ինքնության ևս մի հայտնագործություն՝ երկու լեզուների համագործակցությունից ստեղծվեց անձրևի իրական պատճառը: Եվ երբ երեկոյան գրող և ինտելեկտուալ թամադա Զուրաբ Կարոմիձեն ինձ հանձնեց սերտեֆիկատ «Կովկասյան գրականության մեջ ունեցած ներդրման համար» ու նույնիսկ Վահե Բուդումյանի անգլերեն ընթերցած պատմվածքիս հատվածի վերաբերյալ այնպիսի գովեստներ շռայլեց, որի մի տոկսին էլ Երևանում չէի արժանացել, հակառակը ավելի շատ լսել էի՝ Վահան ջան էս ինչ ապուշություն ես գրել, ես ինձ սերտեֆիկատին լրիվ արժանի համարեցի. փաստորեն Սայաթ Նովա էլ դարձա:

Բայց Զուրաբը նաև ասաց՝ ոչ Վահան, սխալ ես, միայն լեզուն չի ինքնությունը, այնուամենայնիվ կա կովկասյան ինքնություն: Գուցե: Ես մի օր ուշ էի հասել ու չէի հասցնել մասնակցել առավոտյան բաղնիքին, ուր կովկասյան ժողովուրդների գրողները ՝ հայերը, ադրբեջանցիները և վրացիները ինքնության մկրտություն էին անցել ադրբեջանցի քիսաչիի ձեռքից:

«Ցխինվալին վերցնելը պրոբլեմ չէր», պրոբլեմը վրացական նացիոնալիզմն է

«Նայի, տես Ցխինվալին: Տես` ինչ հեշտ է չէ՞ թվում վերցնելը»,- ցույց է տալիս ինձ քաղաքագետ Պատա Զաքարաշվիլին Ցխինվալիի 4 հարկանի շենքերը  վրացական Էրգնետի գյուղից:

Շատ հեշտ է թվում, երկու գումարտակ ու Ցխինվալին քոնն է: Վրացիներն այդպես արեցին անցյալ տարվա օգոստոսի 7-ին: Բայց հաջողությունը մեկ օր տևեց: Հաշվարկը սխալ էր:Հիմա էլ զինվորներ չեն երևում, բայց  այստեղ կանգնելը վտանգավոր է։ Դիպուկահարները թաքստոցներից տեսնում են մեզ:

Ոչ ոք չի հաղթում. Այց հետպատերազմյան Վրաստան

Լուիզա Ներսիսյանն իր ընտանիքով դարձել է փախստականների ճամբարի «բնակիչ»

Խմբագրի կողմից` սեպտեմբերի վերջին IWPR-ն (Պատերազմի և խաղաղության լուսաբանման ինստիտուտ) կազմակերպեց հայ, վրացի և ադրբեջանցի լրագրողների այցը հակամարտության գոտի` ծանոթանալու պատերազմի թողած հետևանքներին։

Գորի և փախստականներ

Գորիի այն ծխացող երեք շենքերը, որոնք ամբողջ աշխարհով ցուցադրվում էին որպես ռուսական ներխուժման ապացույց, վերակառուցվում են, ու ջնջվել են այնտեղից պատերազմի հետքերը։ Սակայն քաղաքի մյուս կողմում փախստականների վրանային ճամբարը խոսում է դեռ չավարտված հակամարտության մասին։

Պատերազմի բարձրակետին, Վրաստանի պաշտոնական տվյալներով, 130 հազար փախստական է եղել, այժմ նրանց թիվը եռակի նվազել է։ Գորիի փախստականների վրանային ճամբարներից մեկում ապաստան է գտել 2500 փախստական, որոնց մեծ մասը բուֆերային գոտուց է և ռուսական զորքերի հավանական դուրսբերումից հետո կվերադառնա իրենց տները։

Աբխազիայի հայերը. տան պաշտպանությունը անկայուն տարածքում

Սուխում

Աշխարհի կողմից չճանաչված Ախազիայի հանրապետության ծովափի երկայնքով սփռված են հայկական բնակավայրեր, որոտեղ խոսում են հայերեն, և երեխաների մի մասը գնում է հայկական դպրոց։ Արդեն Ռուսաստանի հետ սահմանին, որտեղ գործում է սահմանային շուկան, հայերեն խոսակցությունները չեն զիջում ռուսերենին ու աբխազերենին։ Իսկ սահմանն անցնելուց հետո սկսվում է լեզուների խառնարան

հիշեցնող մի երկիր, որտեղ հայերենը ամեն պահի հնչում է մեկ ճանապարհային ոստիկանի, մեկ պատահական կանգնեցված մեքենայի վարորդի բերանից։

Ռուսաստանին սահմանակից Գագրայի շրջանում իրար հաջորդող առաջին գյուղերը հայկական են։ Հայերը Աբխազիայում թվով երկրորդ ժողովուրդն են աբխազներից հետո։ Սակայն հայերի իշխանությունն իր թվի համեմատ սահմանափակ է, և մի շարք բնակավայրերում հայերն իրենց ճնշված են զգում և վախեցած են։